Ondanks massief verzet reders en charteraars moet sjorafspraak worden nageleefd

De rechtbank Rotterdam heeft een stevige tik op de vingers uitgedeeld aan de internationale crewmanager Marlow en een reder. Zij hebben cao-afspraken over het sjorren van zeeschepen jarenlang naast zich neergelegd. ITF, Nautilus International en FNV Havens zijn daarom naar de rechter gestapt. ‘Ja’ zeggen en ‘nee’ doen kan ook volgens de rechters niet door de beugel.

In een grote rechtszaak is jarenlang geprocedeerd over de sjorclausule. Deze clausule is in 2018 op internationaal niveau tussen sociale partners afgesproken en houdt in dat sjorren door gekwalificeerde havenwerkers wordt gedaan. Zijn er geen beschikbare havenwerkers, dan mogen zeevarenden alleen sjorren op basis van vrijwilligheid en tegen een vergoeding. Op 1 januari 2020 trad de clausule in werking. Werkgevers, reders en charteraars weigerden de clausule na te leven, onder meer in de Rotterdamse havens. De betrokken vakbonden sloegen de handen ineen om hen alsnog bij de les te houden.

De rechters stelden de vakbonden vandaag in het gelijk. De gedaagden zijn veroordeeld om de sjorclausule na te komen in de haven van Rotterdam en in buitenlandse havens. Komen gedaagden de cao-afspraak weer niet na, dan worden fikse dwangsommen verbeurd.

Niek Stam, vakbondsbestuurder FNV Havens en lid van het onderhandelingsteam voor de overkoepelende CBA: “Zij die niet vechten zullen nooit winnen. Dit is de enige logische uitkomst van de rechtszaak. Anders zou een handtekening niets meer waard zijn. Afspraak is afspraak. ”

De vele verweren van werkgevers, reder en charteraars worden in de uitspraak stuk voor stuk ter zijde geschoven. Er werd gesteld dat de cao-afspraak in strijd zou zijn met het mededingingsrecht. Maar de rechters oordeelden dat uit de sociale dialoog voortgekomen overeenkomsten, zoals een collectieve afspraak als deze sjorclausule, buiten de werkingssfeer van het mededingingsrecht vallen. Op basis van deskundigenrapporten concludeert de rechtbank dat de sjorclausule de veiligheid van zeevarenden dient en is uitgezonderd van het mededingingsrecht. Hoofdbestuurder Sascha Meijer van vakbond Nautilus International (FNV): “Fatigue onder zeevarenden is een grote zorg in de maritieme sector. Tegen deze achtergrond zijn op internationaal niveau afspraken gemaakt over sjorren. Het is een overwinning voor iedereen in de maritieme sector dat met die afspraken niet kan worden gemarchandeerd.” 

Dat Marlow als uitzendwerkgever van zeevarenden geen directe invloed aan boord heeft op de werkzaamheden, kon Marlow ook niet baten. Dan zal de uitzendwerkgever zich op zijn minst moeten inspannen dat die cao-afspraken aan boord worden nageleefd.     

Wel onderkent de rechtbank dat tijdens de eerste helft van de Covid-pandemie regels golden waardoor niet verlangd kon worden havenwerkers aan boord van zeeschepen toe te laten. Als de IMO, EU of nationale overheid dergelijke Covid-maatregelen voorschrijft, dan moeten die worden gerespecteerd.  

FNV Havens is geen partij bij de cao’s voor afzonderlijke schepen, maar heeft wel een bijzonder belang bij naleving van de sjorclausule. De rechters oordelen dat jegens FNV Havens onrechtmatig en maatschappelijk onzorgvuldig is gehandeld. In de uitspraak wordt nogmaals het belang van cao-afspraken onderstreept:

“Gelet op het zware gewicht dat toekomt aan de sociale dialoog, is van groot belang dat de resultaten daarvan worden gerespecteerd en te goeder trouw worden nagevolgd door degenen die eraan gebonden zijn. Gebeurt dat niet, dan heeft de sociale dialoog alleen symboolwaarde en dit staat haaks op het belang dat daaraan wordt gehecht in Europa en in Nederland.”

De sjorclausule geldt in alle havens wereldwijd en is in talloze internationale cao’s opgenomen. ITF en lokale vakbonden zien toe op de naleving van de clausule. Ook in andere landen lopen procedures tegen partijen die de cao-afspraak niet nakomen, waaronder in Duitsland. Ook in Nederlandse havens staat nakoming van de sjorafspraak onverminderd hoog op de vakbondsagenda.

VOOR NADERE INFORMATIE

Link naar de uitspraak https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBROT:2022:5474

Nautilus International
Sascha Meijer - +31 (0) 613179943

FNV Havens
Niek Stam - +31 (0) 622998138

Wybenga Advocaten
Romke Wybenga +31 (0) 651804711